Inicjatywa lokalna

Co to jest inicjatywa lokalna?
Inicjatywa lokalna to nowa forma realizowania wspólnych przedsięwzięć przez mieszkańców i samorząd. Jeśli osoby zamieszkujące pewien obszar uznają, że konieczne są na nim określone inwestycje lub działania, mogą wystąpić w tej sprawie z wnioskiem do jednostki samorządu terytorialnego.

*
Mieszkańcy przy zgłaszaniu inicjatywy mogą działać samodzielnie lub skorzystać z pomocy organizacji pozarządowej.

Do kogo występują mieszkańcy?
Mieszkańcy lub reprezentująca ich organizacja mogą zwrócić się z inicjatywą do samorządu, w miejscu które zamieszkują lub w którym organizacja ma siedzibę. Oznacza to, że adresatem inicjatywy lokalnej będzie przede wszystkim gmina, ale formalnie nic nie stoi na przeszkodzie, żeby zwrócić się z wnioskiem do powiatu czy województwa.

*
Inicjatywa może swoim zasięgiem obejmować zarówno jedną ulicę, miejscowość, gminę, jak i powiat czy województwo.

Czego może dotyczyć?
Inicjatywa lokalna dotyczy zadań publicznych, czyli zadań, jakie realizuje gmina, powiat czy województwo. Nie każdy pomysł mieszkańców może być objęty tą formą współpracy. Zakres zadań, które mogą być realizowane poprzez inicjatywę lokalną został określony dość szeroko. Może to być:

  • budowa, rozbudowa lub remont dróg, kanalizacji, sieci wodociągowej, budynków oraz obiektów architektury stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego;
  • działalność charytatywna;
  • podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej;
  • działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego;
  • kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego;
  • promocja i organizacja wolontariatu;
  • edukacja, oświata i wychowanie;
  • działalność w sferze kultury fizycznej i turystyki;
  • ochrona przyrody, w tym zieleni w miastach i we wsiach;
  • porządek i bezpieczeństwo publiczne.

*
W ramach inicjatywy lokalnej mieszkańcy przychodzą nie tylko z pomysłem na realizację konkretnego przedsięwzięcia, ale deklarują współudział w jego realizacji. Współudział może polegać na świadczeniu pracy społecznej, może to być także tzw. wkład własny finansowy lub rzeczowy.

W jakiej formie zgłasza się inicjatywę?
Inicjatywę lokalną zgłasza się w formie wniosku, który powinien opisywać jej założenia. Formalny wzór wniosku może określić samorząd. Nie jest to konieczne, ale może być pomocne. Wniosek powinni podpisać wszyscy składający go mieszkańcy, komitet organizacyjny inicjatywy lub władze organizacji reprezentującej mieszkańców.

*
O trybie i szczegółowych kryteriach oceny wniosków dotyczących inicjatywy lokalnej decyduje uchwała do przyjęcia, której zobligowany jest samorząd. Informacje na temat stosownej uchwały znaleźć można w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP).

Jak rozstrzygana jest inicjatywa?
Oceny zgłoszonej inicjatywy dokonuje samorząd. Jeżeli uzna ją za ważną i wymagającą wsparcia, zawiera z wnioskodawcą umowę określającą sposób realizacji inicjatywy. Podpisanie umowy poprzedza wspólne dopracowanie budżetu i harmonogramu.

Jak realizowana jest inicjatywa?
Po podpisaniu umowy strony przystępują do realizacji zadań zgodnie z przyjętym budżetem i harmonogramem. Zrealizowane zadanie powinno zakończyć się protokołem np. zdawczo-odbiorczym, który potwierdzi formalnie zrealizowanie przez strony umowy swoich zobowiązań. Pamiętajmy, że wkład mieszkańców w inicjatywę deklarowany na etapie składania wniosków, musi być faktycznie zrealizowany i rozliczony.

*
Przy realizacji inicjatywy lokalnej samorząd nie przekazuje wnioskującym mieszkańcom lub organizacjom dotacji (pieniędzy) lecz wspólnie z nimi realizuje zadanie i sam pokrywa koszty.

Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz. 1536 z późn. zm.), zwana ustawą o pożytku; Rozdział 2a, art. 19b – 19h

Więcej o inicjatywie lokalnej:


Broszura 3w*: Jak korzystać z inicjatywy lokalnej?
Informacje dla obywateli, mieszkańców i samorządów
Autor: Łukasz Waszak
Dostępność: sklep.ngo.pl, biuro CRIS


Inicjatywa Lokalna (wideo)
Film przygotowany przez Sieć SPLOT.


Portal: NGO.pl
Podstawowe źródło informacji o inicjatywie lokalnej w Polsce.


Przegląd prasy
Inicjatywa lokalna w lokalnych i regionalnych mediach.


Akcja współfinansowana przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich.